اکتیو دایرکتوری (Active Directory یا AD)

1. اکتیو دایرکتوری چیست؟

اکتیو دایرکتوری یک پایگاه داده متمرکز است که اطلاعات مربوط به کاربران، دستگاه‌ها و منابع شبکه را ذخیره می‌کند. این اطلاعات شامل حساب‌های کاربری، گروه‌ها، سیاست‌های امنیتی، تنظیمات سیستم و اطلاعات مربوط به اشیاء شبکه است. AD از پروتکل LDAP (Lightweight Directory Access Protocol) برای دسترسی به این اطلاعات استفاده می‌کند.

2. مزایای اکتیو دایرکتوری

• مدیریت متمرکز: امکان مدیریت تمام منابع شبکه از یک نقطه.
• امنیت پیشرفته: استفاده از سیاست‌های امنیتی و احراز هویت متمرکز.
• سهولت در مدیریت کاربران: ایجاد، ویرایش و حذف حساب‌های کاربری به‌صورت متمرکز.
• گروه‌بندی منابع: امکان ایجاد گروه‌های کاربری و اعمال سیاست‌ها به‌صورت گروهی.
• یکپارچه‌سازی با سرویس‌های مایکروسافت: سازگاری کامل با محصولات مایکروسافت مانند Exchange Server، SharePoint و SQL Server.

3. اجزای اصلی اکتیو دایرکتوری

الف) دامنه (Domain)

• یک دامنه مجموعه‌ای از کاربران، کامپیوترها و منابع شبکه است که تحت یک نام مشترک مدیریت می‌شوند.
• هر دامنه یک دامنه کنترلر (Domain Controller) دارد که مسئول مدیریت اطلاعات دامنه است.

ب) درخت دامنه (Domain Tree)

• مجموعه‌ای از دامنه‌ها که یک ساختار سلسله‌مراتبی را تشکیل می‌دهند.
• دامنه‌ها در یک درخت دامنه از یک فضای نام (Namespace) مشترک استفاده می‌کنند.

ج) جنگل (Forest)

• مجموعه‌ای از درخت‌های دامنه که با هم مرتبط هستند.
• جنگل بالاترین سطح در ساختار اکتیو دایرکتوری است و تمام دامنه‌ها و درخت‌های دامنه را شامل می‌شود.

د) واحد سازمانی (OU - Organizational Unit)

• یک واحد سازمانی یک ظرف (Container) برای گروه‌بندی کاربران، کامپیوترها و سایر اشیاء در یک دامنه است.
• از OUها برای اعمال سیاست‌های گروهی (Group Policy) به‌صورت متمرکز استفاده می‌شود.

ه) شیء (Object)

• هر عنصر در اکتیو دایرکتوری (مانند کاربران، کامپیوترها، گروه‌ها و چاپگرها) به‌عنوان یک شیء شناخته می‌شود.
• هر شیء دارای ویژگی‌ها (Attributes) و مقادیر (Values) است.

و) سیاست‌های گروهی (Group Policy)

• ابزاری برای اعمال تنظیمات امنیتی و پیکربندی سیستم‌ها به‌صورت متمرکز.
• از Group Policy برای کنترل محیط کاربری، نصب نرم‌افزارها و اعمال محدودیت‌ها استفاده می‌شود.

4. کاربردهای اکتیو دایرکتوری

• مدیریت کاربران: ایجاد، ویرایش و حذف حساب‌های کاربری.
• مدیریت دستگاه‌ها: مدیریت کامپیوترها و سایر دستگاه‌های متصل به شبکه.
• امنیت شبکه: اعمال سیاست‌های امنیتی و احراز هویت متمرکز.
• مدیریت منابع: مدیریت دسترسی به فایل‌ها، چاپگرها و سایر منابع شبکه.
• گروه‌بندی: ایجاد گروه‌های کاربری و اعمال سیاست‌ها به‌صورت گروهی.

5. نحوه کار اکتیو دایرکتوری

1. نصب و پیکربندی: ابتدا باید یک سرور ویندوز را به‌عنوان دامنه کنترلر (Domain Controller) پیکربندی کنید.
2. ایجاد اشیاء: پس از نصب، می‌توانید کاربران، کامپیوترها و سایر اشیاء را در اکتیو دایرکتوری ایجاد کنید.
3. اعمال سیاست‌ها: با استفاده از Group Policy، تنظیمات امنیتی و پیکربندی سیستم‌ها را اعمال کنید.
4. مدیریت دسترسی: دسترسی کاربران و دستگاه‌ها به منابع شبکه را مدیریت کنید.

6. چالش‌های اکتیو دایرکتوری

• پیچیدگی: پیکربندی و مدیریت اکتیو دایرکتوری نیاز به تخصص دارد.
• هزینه: نیاز به خرید لایسنس ویندوز سرور و CAL (Client Access License).
• امنیت: در صورت عدم پیکربندی صحیح، ممکن است امنیت شبکه به خطر بیفتد.

7. آینده اکتیو دایرکتوری

با ظهور فناوری‌هایی مانند Azure Active Directory (سرویس ابری مایکروسافت)، اکتیو دایرکتوری در حال حرکت به سمت محیط‌های ابری است. این تغییرات باعث افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش هزینه‌های مدیریتی می‌شود.

جمع‌بندی

اکتیو دایرکتوری یک سرویس دایرکتوری قدرتمند است که برای مدیریت متمرکز منابع شبکه در محیط‌های ویندوزی استفاده می‌شود. این سرویس با ارائه‌ی قابلیت‌هایی مانند مدیریت کاربران، امنیت پیشرفته و اعمال سیاست‌های گروهی، به یکی از ابزارهای ضروری در شبکه‌های سازمانی تبدیل شده است.